W nawiązaniu do wcześniejszego apelu z dnia 18 listopada 2024 r. dotyczącego bezpiecznego zwrotu i utylizacji środków ochrony roślin służących do fumigacji, zwracam się ponownie z prośbą o podejmowanie i kontynuowanie działań w tej sprawie.
Stosowanie środków ochrony roślin służących do fumigacji jest ściśle regulowane ze względu na ich wysoką toksyczność i potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi oraz środowiska. Są to środki owadobójcze i gryzoniobójcze w formie pastylek emitujących gaz w drodze reakcji chemicznej przeznaczone są głównie do fumigacji/dezynsekcji ziarna zbóż w magazynach, przechowalniach, w komorach elewatorów, w silosach, na barkach, w ładowniach statków oraz w kontenerach. Etykiety niektórych z nich dopuszczają zastosowanie tych preparatów celem kontroli populacji karczownika i kreta, ale tylko i wyłącznie przez użytkowników profesjonalnych, którzy ukończyli szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin metodą fumigacji, z zachowaniem ścisłych zasad bezpieczeństwa i zgodnie z etykietą!
Dotychczasowe działania Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w zakresie nadzoru nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin potwierdzają, że zakupu środków ochrony roślin przeznaczonych do fumigacji dokonują osoby nieuprawnione, nieposiadające stosownych kwalifikacji, które nie są świadome zagrożeń, jakie mogą stwarzać tego rodzaju preparaty. Jest to bardzo niepokojące zjawisko, zważywszy na fakt tragicznych wydarzeń.
Na dzień dzisiejszy WIORiN w Olsztynie jest w posiadaniu informacji o ponad 2 000 podmiotach z terenu naszego województwa, które drogą internetową nabyły te preparaty. Wielce prawdopodobnym jest, że kolejne kontrole wykonane na terenie kraju spowodują wzrost tej liczby. Podmioty, które zakupiły ten środek, to głównie osoby fizyczne (użytkownicy nieprofesjonalni), które zakupiły go głównie do zwalczania populacji kreta w swoich ogródkach przydomowych bądź zwalczania gryzoni w swoich gospodarstwach domowych. Zdarzyły się także przypadki zakupu i zastosowania preparatu m.in. do fumigacji ramek pszczelarskich bądź pozbycia się korników w starych domach lub meblach.
Niestety, podczas dotychczas przeprowadzonych 200 kontroli na terenie naszego województwa stwierdzono 13 przypadków wyrzucenia opakowań lub pozostałości tych środków do odpadów komunalnych, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia wielu osób postronnych i środowiska. Jako powody takiego postępowania podmioty te wskazują brak miejsca lub wiedzy na temat takiego miejsca, do którego mogłyby je bezpiecznie zwrócić, odmowę ich przyjęcia przez PSZOK, brak możliwości zwrotu do sprzedawcy, który nierzadko znajduje się setki kilometrów od miejsca zamieszkania nabywcy (wysyłka tych preparatów jest niedopuszczona).
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, producenci tych preparatów nie są zobowiązani do ich zbiórki, a same środki posiadają stosowne pozwolenia Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, co oznacza, że ich obecność na rynku jest legalna. Nadużycia, które miały miejsce dotyczą w tej sytuacji sprzedawcy i nabywcy. Sprzedawca nie powinien sprzedać osobie bez weryfikacji uprawnień oraz nie powinien wysłać tego środka innym transportem niż ADR (konwencja dotycząca transportu towarów niebezpiecznych) a nabywający, nawet jeżeli udało mu się taki środek nabyć, nie powinien go zastosować nie będąc użytkownikiem profesjonalnym i nie posiadając szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin metodą fumigacji!
Wobec takich nierzetelnych sprzedawców prowadzone są postępowania przez stosowne organy i z pewnością wobec takich przedsiębiorców zapadną w swoim czasie stosowne zakazy i nakazy. Procedowane przez resort MRiRW są przepisy, które w tym zakresie będą bardzo zaostrzone.
Niemniej jednak, w świetle powyższego, uważam, że na tę chwilę priorytetem nie jest poszukiwanie winnych, lecz podjęcie działań zapobiegających kolejnym tragediom.
Osoby fizyczne, które nabyły te preparaty, nawet jeżeli złamały prawo, powinny mieć zagwarantowaną możliwość oddania ich do PSZOK jako odpadów o kodzie 20 01 19* Dlatego po raz kolejny apeluję do Państwa, zwłaszcza tych, którzy takich działań nie podjęli, o wyznaczenie konkretnych punktów gdzie mogą być zutylizowane ww. produkty oraz przeprowadzenie szeroko zakrojonej akcji informacyjnej wśród mieszkańców na temat bezpiecznej możliwości zwrotu tych preparatów bądź opakowań po nich. Działanie takie ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa zagospodarowania takich odpadów, zarówno w odniesieniu do posiadaczy tych środków, jak również ogółu społeczeństwa, a w szczególności ma na celu uniknięcie pozbywania się ich w sposób niedopuszczony. Państwa wsparcie i zdecydowane działania są niezbędne dla ograniczenia ryzyka dla zdrowia publicznego i ochrony środowiska. Troska o dobro wyższe, jakim jest życie i bezpieczeństwo, wymaga odpowiedzialnych i skutecznych decyzji.
Z poważaniem, Warmińsko-Mazurski Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
